Poradnik koszykarza
Część 2

Witam ponownie w naszej koszykarskiej szkółce. Tym razem, zgodnie z obietnicą daną w poprzednim numerze, zajmiemy się opanowaniem piłki, czyli kozłowaniem. Sukces zależy od skutecznego opanowania podstawowych zagrań, a kozłowanie właśnie do nich należy. To dlatego tak ważne jest, aby na każdym poziomie gry wciąż doskonalić sztukę opanowania piłki. Bowiem najwybitniejsi gracze, tacy jak Allen Iverson, Michael Jordan czy Gary Payton, to ci, którzy dochodzą do perfekcji w podstawach. Według wielu znawców tej gry, umiejętność kozłowania jest tak ważna dla indywidualnego zawodnika, jak współpraca drużynowa ważna jest dla całego zespołu. I właśnie dlatego naukę gry w kosza zaczynamy od poznania tego podstawowego elementu.

KOZŁOWANIE

Dla zawodników niskich umiejętność sprawnego kozłowania jest czynnikiem umożliwiającym poruszanie się wśród graczy wysokich. Panując nad piłką mogą oni bez problemu stwarzać dogodne sytuacje rzutowe lub wchodzić pod kosz. Również dla zawodników wysokich kozłowanie jest bardzo groźną bronią, gdyż czym większe opanowanie piłki cechuje danego gracza, tym bogatszy jest jego repertuar zagrań. Każdemu trenerowi zależy na posiadaniu w swej drużynie jak największej liczby dobrych dryblerów. Świetnie kozłujący są bowiem potrzebni do wyprowadzenia piłki, poprowadzenia kontrataku i ogrania obrońców. Tak więc każdy zawodnik, bez względu na to czy jest niski, wysoki, szybki lub wolny, musi stale rozwijać swe umiejętności kozłowania.

PIĘĆ SPOSOBÓW KOZŁOWANIA

Wyróżniamy pięć podstawowych sposobów kozłowania piłki. Każdy zawodnik powinien opanować wszystkie. Należy pamiętać, że w każdym przypadku, niezależnie od tego którym sposobem dryblujemy, piłkę zawsze kontrolujemy palcami. Błędem jest używanie do tego celu powierzchni dłoni, gdyż odbijanie piłki rozkładając wygodnie palce umożliwia najlepsze jej kontrolowanie. Nogi powinny być stale lekko zgięte w kolanach, a ciało lekko pochylone. Nie powinno się odbijać piłki powyżej pasa, ważne też jest aby kozłując nie patrzeć na nią. Każdy zawodnik musi nauczyć się kozłować zarówno ręką prawą jak i lewą. Oczywiste jest, że jeśli ktoś jest praworęczny, łatwiej będzie przychodzić mu odbijanie prawą ręką i na odwrót, ale najlepsi zawodnicy w NBA mają to tak wyćwiczone, że praktycznie nie sprawia im różnicy, którą ręką prowadzą piłkę. Opisane wyżej uwagi dotyczą wszystkich rodzajów kozłowania, zobaczmy teraz jakie to rodzaje.

    1/ KOZŁOWANIE POD KONTROLĄ
Stosujemy ten sposób kozłowania, kiedy obrońca pilnuje nas bezpośrednio i ściśle. Nasze ciało ustawiamy pomiędzy piłką a obrońcą. Piłkę należy odbijać w jak najmniejszej odległości od ciała, aby obrońca nie mógł jej wybić z naszych rąk. Dodatkowo piłkę zasłaniamy ręką, której nie używamy do odbijania. Ten typ kozłowania to bardzo istotny element koszykówki, gdyż pod warunkiem, że będziesz trzymał głowę wysoko nie patrząc na piłkę, będziesz mógł dojrzeć możliwość ruchu bądź wolnych partnerów z drużyny.
    2/ KOZŁOWANIE BIEGNĄC
W przeciwieństwie do poprzedniego typu kozłowania, ten sposób wykorzystujemy, kiedy nie jesteśmy ściśle pilnowani przez obrońcę. Bardzo często dzieje się tak po przechwyceniu piłki biegnąc pustą częścią boiska. Należy wówczas wypychać piłkę przed siebie poruszając się z dużą szybkością. Takie kozłowanie umożliwia nam szybkie przemieszczenie się z jednego końca boiska na drugi, zarówno wzdłuż, jak i wszerz, kiedy wokół mamy dużo miejsca i swobody. Istotne więc jest opanowanie piłki bez patrzenia na nią i każdą ręką.
    3/ KOZŁOWANIE Z PIVOTEM
Kozłowanie z pivotem, czyli z obrotem, pozwala nam na szybką zmianę kierunku cały czas utrzymując ciało pomiędzy piłką i obrońcą. Polega ono na tym, że w czasie kozłowania prawą ręką, gdy chcemy skręcić nagle w lewo, zatrzymujemy się, stawiamy lewą nogę z przodu i wykonujemy na niej obrót w przeciwnym kierunku, plecami do obrońcy. Podczas obracania się zmieniamy kozłującą rękę. I na odwrót, kiedy prowadzimy piłkę lewą ręką, a chcemy podążać w prawo, możemy zatrzymać się robiąc krok wprzód prawą nogą, a następnie wykonać obrót na tej nodze i będąc plecami do rywala przenieść piłkę do prawej ręki. W obu przypadkach należy kozłować piłkę blisko siebie, aby uniemożliwić obrońcy jej wybicie. Jest to bardzo skuteczny sposób zmiany kierunku, w którym chcemy się przemieszczać. Wykorzystuje się to tym częściej, że pozwala na wykonanie tej zmiany nawet w bliskiej obecności napierającego obrońcy.
    4/ KOZŁOWANIE CROSS-OVER
Jest to kolejny sposób na zmianę kierunku poruszania się. Tym razem jednak nie będziemy bazować na pivocie. Mijać będziemy w sytuacji twarzą w twarz z obrońcą, za pomocą zagrania o nazwie cross-over. Mistrzem tego zagrania jest np. Allen Iverson. Kiedyś zaś najlepiej wykonywał ten manewr Tim Hardaway, który ostatnio gra w Dallas Mavericks. Zmiana kierunku polega na tym, że kozłując w prawo i chcąc podążyć w lewo, należy cofnąć lewą stopę i bardzo szybko zmienić rękę kozłującą z prawej na lewą. Odbicie powinno być jak najniższe, bo po pierwsze uniemożliwia to przechwyt obrońcy, a po drugie znacznie wpływa na szybkość manewru. Pamiętać również należy o kontrolowaniu piłki palcami, nie dłonią, do czego wielu ma skłonności. Wydaje się to banalnie proste, ale ze względu na to, że obrońca nie wie dokąd zmierzasz, zagranie cross-over jest jednym z najskuteczniejszych sposobów minięcia go. Nie da się ukryć, że przy tym zagraniu, szybkość odgrywa najistotniejszą rolę, o wiele bardziej znaczącą niż przy innych manewrach. Najczęściej stosuje się to zagranie zwłaszcza przy próbie zbliżenia się bezpośrednio pod kosz.
    5/ KOZŁOWANIE ZMIENNYM RYTMEM
Jest to ostatni sposób kozłowania, jeśli chodzi o podstawowe techniki i spośród dotychczas omówionych wymaga największego zaawansowania. Tak więc poprawne wykonywanie tego kozłowania wymaga wcześniejszego opanowania poprzednich sposobów, gdy to zrobisz nie powinieneś mieć teraz większych problemów. A zasada ta polega na wygłupieniu obrońcy poprzez zmianę tempa kozłowania. Łatwiej bowiem ograć zawodnika wytrąconego z równowagi lub chwilowo źle ustawionego. Zwróć uwagę na to, że każdy kto Cię kryje zawsze stara się dopasować do Twojego tempa, należy wówczas przyspieszyć i minąć go. Tylko nieliczni są w stanie powrócić do krycia, zwłaszcza jeśli bezpośrednio podążysz w kierunku kosza, kozłowanie ze zmianą tempa musi być jednak wykonane prawidłowo. Ważne więc jest doskonalenie przechodzenia z tempa szybkiego do wolnego i z powrotem kozłując. Niespodziewane zrywy zawsze zaskoczą rywala.

Tylko pamiętajcie o zasadach. Przypominam, że zawodnik nie może kozłować dwiema rękami naraz. Zakazane jest również noszenie piłki między kozłami. Najlepiej zapobiec temu trzymając dłonie zawsze zwrócone do parkietu.

ĆWICZENIA INDYWIDUALNE

No dobra, wiemy już czego chcemy się nauczyć, ale jak to zrobić? Oto kilka najpopularniejszych ćwiczeń, które trenerzy stosują wśród początkujących.

    1/ KOZŁOWANIE IDĄC
Najpierw należy się nieco oswoić z piłką. Najlepiej uczynić to poprzez zwyczajne chodzenie po boisku kozłując. Pamiętać jednak należy, że celem tego ćwiczenia jest nauka kontrolowania piłki, toteż niewskazane jest patrzenie na nią. Aby tego uniknąć najlepiej jest wyznaczyć sobie na ścianie po przeciwnej stronie boiska jakiś punkt, na którym będziemy skupiać wzrok, trzymając głowę prosto. W drugą stronę wybierz kolejny punkt po drugiej stronie i wykonuj ćwiczenie zmieniając rękę kozłującą. Poświęć lewej ręce równie dużo czasu co prawej - to bardzo ważne. Swobodne opanowanie kozłowania zajmuje trochę czasu, ale jest to gwarancja późniejszego bycia skutecznym zawodnikiem, który potrafi posługiwać się zarówno prawą, jak i lewą ręką podczas kozłowania. Po jakimś czasie ćwiczenie to przestanie sprawiać Ci trudności. Należy wówczas zacząć wykonywać je w wolnym truchcie. Stopniowo zwiększaj prędkość biegu, dopóki poruszanie się z piłką nie będzie sprawiało już najmniejszego problemu. Jeszcze raz przypominam - trzymaj głowę prosto.
    2/ ODBIJANIE O ŚCIANĘ
Ustaw się naprzeciw ściany, w odległości mniej więcej 1,5 metra. Chwyć piłkę oburącz i trzymaj ją nad głową. Następnie zacznij odbijać piłkę o ścianę. Używaj jednej ręki - najpierw prawej, potem lewej. Pamiętaj, aby łapać również jedną ręką, może to sprawiać pewne trudności, aczkolwiek pozwala na dobre opanowanie piłki. Najważniejsze jest, aby używać tylko opuszków palców, nie dotykaj piłki powierzchnią dłoni.
    3/ NAUKA KOZŁOWANIA Z OBROTEM
Zapewne pamiętasz omawiany przed chwilą sposób kozłowania z pivotem. To ćwiczenie pozwoli nauczyć się tego manewru. Na boisku ustaw jakiś słupek lub krzesło, najlepiej na wysokości linii rzutów osobistych. Przeszkoda ta będzie oczywiście pełnić funkcję obrońcy. Ustaw się w pewnej odległości od krzesła i zacznij kozłować w jego kierunku zbliżając się tym samym do kosza. Aby wejść pod kosz musisz minąć obrońcę, jeśli kozłujesz prawą ręką, wysuń lewą stopę w kierunku krzesła i wykonaj obrót utrzymując na niej ciężar ciała. Podczas obracania się przejmij kozłowanie lewą ręką i droga do kosza wolna, pozostaje tylko wykonanie jakiegoś efektownego wsadu... Tak samo zrób jeśli kozłujesz lewą ręką, tylko wtedy obracaj się na stopie prawej, bo podczas tego manewru zawsze stawia się stopę przeciwną do kozłującej ręki. Oczywiście prawdziwy obrońca będzie wykazywał więcej inicjatywy podczas próby zatrzymania Cię, niż krzesło, więc jeśli już nauczysz się wykonywać to poprawnie technicznie, popracuj nad szybkością manewru. Opanuj to zagranie obydwiema rękami.
    4/ KOZŁOWANIE LUB PRZEKŁADNIE PIŁKI POD NOGAMI
Pewnie nie raz oglądając mecz koszykówki podziwiałeś jak zawodowcy szybko dryblują pomiędzy nogami. Jest to o wiele trudniejsze od normalnego kozłowania i w każdym przypadku zostało poprzedzone wieloma godzinami ćwiczeń. To nie znaczy, że Ty nie możesz się tego nauczyć. Ustaw się w dość szerokim rozkroku i ugnij nogi w kolanach, ciało pochyl lekko do przodu. Przekładaj piłkę pod nogami po tzw. "ósemce". Stój pewnie utrzymując równowagę. W miarę upływu czasu zwiększaj prędkość. Kiedy przestanie sprawiać Ci to trudność, spróbuj wykonać ćwiczenie kozłując. Spraw, aby piłka ponownie wędrowała "po ósemce", ale wyłącznie za pomocą odbijania. I znowu - przyspieszaj stopniowo, w miarę, jak ćwiczenie przestaje sprawiać Ci problemy. Pracuj najpierw nad techniką, dopiero potem nad szybkością.
    5/ NAUKA ZMIANY KIERUNKU
Jest wiele ćwiczeń doskonalących zmianę kierunku kozłowania twarzą w twarz z obrońcą. Na początku najlepiej jest ustawić słupki lub krzesła w różnych miejscach na boisku i biegać między nimi, zmieniając kierunek podczas omijania. Za każdym razem kozłuj w kierunku słupka, jakby to był obrońca. Kiedy zbliżysz się do niego przyspiesz zmieniając rękę kozłującą i miń go. Staraj się wykonywać to jak najszybciej, ale jednocześnie nie tracąc na kontrolowaniu piłki. Kozłuj jak najniżej i jak najdalej od obrońcy, ale jednocześnie dość blisko swojego ciała. Powinieneś również używać drugiej ręki do zasłaniania piłki, aby uniemożliwić jej przechwycenie. Wykonuj ćwiczenie w obydwie strony i pamiętaj o szybkim tempie.

ĆWICZENIA GRUPOWE

Dobrze się składa, jeśli nie jesteś sam. Nie musisz wówczas używać słupków do imitacji obrońców, czy targać na boisko krzeseł.

    1/ KOZŁOWANIE PARAMI
Jak nazwa sugeruje, do ćwiczenia będziesz potrzebował jednego partnera. Weź piłkę, kolega będzie obrońcą i stańcie na końcu boiska, pod koszem. Wcześniej zaznaczcie kredą lub czymś innym pas od kosza do kosza o szerokości około 3 metrów. Musisz kozłując dostać się na drugą stronę boiska, partner ma za zadanie bronić. Masz do dyspozycji jedynie te 3 metry szerokości, musisz więc używać wszystkie poznane wcześniej sposoby kozłowania, aby wyprowadzać obrońcę z równowagi i spychać go w stronę drugiego końca boiska. Wracając zmieńcie się rolami. Komu zajmie to więcej czasu? Pamiętajcie - nie patrzcie na piłkę kozłując - głowa prosto.
    2/ PRESSING
To ćwiczenie będzie sprawdzianem dla Ciebie, przekonasz się w jakim stopniu posiadłeś umiejętności kozłowania. Kilku kolegów ustawia się w różnych miejscach na boisku, Ty masz piłkę i zaczynasz pod koszem. Masz za zadanie przedostać się na drugi koniec boiska, nie możesz stracić kontroli nad piłką ani przerwać kozłowania. Wszyscy oprócz Ciebie to obrońcy, będą starali się zepchnąć Cię do rogów, odebrać Ci piłkę. Dość trudne jest ogranie tylu obrońców, toteż ćwiczenie to nie należy do łatwych.

ZAPAMIĘTAJ!!!

1/ Pamiętaj, że należy wyćwiczyć obie ręce.
2/ Piłkę odbijaj palcami, nie dłonią.
3/ Głowa prosto - nie patrz na piłkę.
4/ Nie odbijaj piłki powyżej pasa - czym niżej tym lepiej (bez przesady oczywiście).

Na dzisiaj to wszystko. Ćwicz wytrwale i nie zniechęcaj się, jeśli coś Ci nie wyjdzie. Już w następnym numerze będziemy uczyć się podawać.

Marek 'Nas' Grobelny